درباره مسئله فلسطین

این نوشته را در جواب رفیقی می‌نویسم که بهش قول داده بودم نظرم را درباره فیدبکهایی که روی دیوار فیسبوکم گذاشته بود، خواهم نوشت. ابتدا در نظر داشتم که یک نوشته مفصلی درباره پیدایش مسئله فلسطین بنویسم که بعدا فکر کردم یک مطلب طولانی خواهد شد با احتمال داشتن فاکتهایی نادرست و قابل جدل و بحث. فعلا به همین جواب اکتفا می‌کنم.

تا قبل از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، ابدا وقت صرف مطالعه و تعمق درباره بحران خاورمیانه، تا آنجا که به مسئله فلسطین - اسرائیل برمی‌گردد، نگذاشته بودم. حوزه و حیطه مورد علاقه متمرکز مطالعه من جنبش کارگری بود و بعدها هم انقلابات اروپا؛ روسیه و فرانسه. من فکر می‌کنم که اکثریت فعالین سیاسی چپ ایرانی و خاورمیانه، وقتی که به مسئله حل نشده فلسطین می‌پردازند، نگاهی یهودی ستیز دارند؛ و این شاید از جانب بخش اعظم آنها عمدی نباشد. هیاهوئی شنیده اند و از آنجا که از پیشینه اسلامی هم آمده ایم، در آن هیاهوها حقیقت را گم کرده ایم. اما از آنجا که چپ پوپولیست ایرانی، بخشی از جنبش ملی و جهان سوم گراست، به یهودیان و بالاخص به یهودیان اروپائی الاصل با چشم بیگانه، اروپائی و غاصب نگاه می‌کنند. این چپ و کلا جنبش به اصطلاح طرفدار فلسطین هیچوقت نقش دولتهای کشورهای عرب را در به بن رساندن مسئله لاینحل فلسطین در هیچ محاسبه ای در نظر نگرفته است. مثلا وقتی که به اخراج اعراب فلسطینی از مناطق عرب نشین اشاره می‌کند، به آن عنوان "نکبه" و یا همان نکبت داده است. اما درباره اخراج صدها هزار یهودی از کشورهای عربی سکوت می‌کند؛ شاید هم خبر ندارد.

اما اجازه بدهید که به سئوالات رفیقمان – سلطانعلی ورقایی - یکی یکی بپردازیم که در بحث و جدل احتمالی بشود چیزی از هم یاد گرفت. رفیقمان می‌نویسد: "مساله فلسطین عبارت است از زیاده خواهی و تجاوز ارضی و اشغالگری اسرائیل با وحشیگریهای شدیدش که با حمایتهای همه جانبه غرب بخصوص امریکا صورت میگیرد از یک طرف و مبارزه مردم فلسطین برای به دست آوردن حق و حقوقشان در اشکال مختلف از طرف دیگر."

من می‌گویم که "اسرائیل" را باید بعنوان یک واقعیت تاریخی قبول کرد؛ مثل هر واقعیت تاریخی دیگری که به خون و جنایت آغشته است. ما امروز آمریکا، کانادا، استرالیا، نیوزلیند و غیره و غیره را بعنوان واقعیتهای تاریخی قبول کرده ایم. کشورهای یاد شده را بعنوان واقعیتهای تاریخی قبول کردیم و دنبال راه حلی برای زندگی با قبول مشقاتی که بر بومیان رفت و چکار کنیم که درد و آلام مردم باقی مانده را درمانی بخشیم، رفتیم. کشور اسرائیل از همان اولین روزی که تشکیل شد، توسط اعراب به رسمیت شناخته نشد. این موضوع روز به روز باعث تقویت جناح محافظه کار و راست جنبش صهیونیستی شد که بعدا دیگر حاضر به تن دادن به هیچگونه سازش و مسامحه ای نشد. سیاست رهبری جنبش فلسطین و بخصوص سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) به تبعیت از سیاست کشورهای عربی مثل مصر، اردن، سوریه، عراق و دیگران و از جمله جنبش ملی – اسلامی در کشورهای غیر عربی هم، از بین بردن اسرائیل بود. کشورهای عربی هر کدام سیاستی را زیر پوشش "مسئله فلسطین" دنبال می‌کردند که ربطی به آزادی مردم فلسطین و پایان دادن به درد و مشقات آنها نداشت. مشکلاتی را که مردم فلسطین در اردن، لبنان و سوریه با آن مواجه بوده اند، کمتر از مشکلاتشان در کرانه باختری و غزه نبوده. با شکست ارتش کشورهای عرب زبان در مقابله با ارتش اسرائیل و بخصوص دو شکست اصلی در ۱۹۴۸ و ۱۹۶۷، ساف عملا به این واقعیت پی برد که نابود کردن اسرائیل و به دریا ریختن ساکنین یهودی آن غیرواقعی است و به فکر راه حلی واقعی افتاد که به مذاکرات دهه‌های اخیر منجر شد. اینجا، اما زورش به اسلامیونی که بعد از قدرتگیری جمهوری اسلامی و ایجاد حزب الله همچنان بر به دریا ریختن اسرائیل پافشاری می‌کردند، نرسید. انتفاضه های یک و دو بطور ویژه ای جامعه اسرائیل، و بخصوص بخش چپ، سکولار و مترقی آن را از رسیدن به یک صلحی با مردم فلسطین پاک ناامید کرد.

از این داستانسرائی که بگذریم، منظورم این است که تجاوزگری و زورگوئی اسرائیل، حاصل جنگهایی است که طرفین مقابل شکست خوردند و بعد از شکست انتظار دارند که اسرائیل با قواعد آنها بازی کند. من هم می‌گویم که اسرائیل باید به مرزهای پیشا ۱۹۴۸ برگردد و به قطعنامه های سازمان ملل تن بدهد؛ اما نباید نقش کشورهای عربی و بخصوص جمهوری اسلامی و حزب الله را در ادامه این فجایع دستکم گرفت و درست از این زاویه است که ما می‌گوئیم تا جمهوری اسلامی و حزب الله و حماس در قدرتند، جامعه اسرائیل به دست راستی هایی که جواب آنها را بدهد و مقابله به مثل می‌کند، تکیه می‌کند و این وضعیت ادامه خواهد داشت. راه حل مسئله فلسطین فقط و فقط مذاکره است و این با به رسمیت شناخت اسرائیل بعنوان یک واقعیت تاریخی امکان پذیر است. تا زمانی که در طرف مقابل طیفی که تمام هدفشان نابودی اسرائیل است، دست بالا را دارند، امکان دستیابی به صلح پایدار غیرممکن است.

سلطانعلی در بخش دیگری از کامنتش می‌نویسد: "اسرائیل باید از سرزمینهای اشغالی خارج و به خاطر جنایات ۷۵ ساله اش محاکمه و پاسخگو باشد." من هیچگونه مخالفت اصولی با این مسئله ندارم. اما اینجا رفیق عزیز هیچگونه اشاره ای به نقش کشورهای عربی که یک پای اصلی این وضعیت هستند نمی‌کند و این به نظر من، مسئله ساز است. وقتی که تاریخ شکلگیری کشور اسرائیل را مرور می‌کنید، نقش شیوخی که بعدها در اردن و عربستان و عراق حاکم شدند، بسیار برجسته است. اینها هر کدام دنبال هدفی بودند و زیرجلکی بند و بستهایی را با بریتانیا و فرانسه داشتند. نارضایتی توماس ادوارد لورنس (لورنس العرب) اتفاقا جالب است که در واقع داستان مخالفت لورنس با این بند و بستهاست. من توصیه می‌کنم به همه رفقا و دوستانی که فکر می‌کنند چپ هستند، فکر می‌کنند سکولارند و از اسلام فاصله گرفته اند، بروند یکی دو ماه تاریخ سرزمین فلسطین و ایجاد و شکلگیری اسرائیل و جنبش صهیونیستی را بخصوص از زمان همان مهاجرتهای اولیه یهودیان که از سال ۱۸۸۱ شروع شد، مطالعه کنند. از هر دو طرف مسئله مطالعه کنند.

سلطانعلی ورقایی در کامنت دیگری می‌نویسد: "اما اسرائيل خیلی جلوتر از پیدایش جمهوری اسلامی و گروههای افراطی اسلامی هم علی‌رغم دهها و صدها قطعنامه جهانی در محکومیت اسرائیل خاک منطقه را به توبره کشیده بود. ... از بین رفتن جمهوری اسلامی اصلا و ابدا به معنای حل اتوماتیک مناقشه فلسطین نخواهد بود. برای پایان دادن به این مناقشه حداقل کاری که باید انجام شود بیرون رفتن اسرائيل از سرزمینهای اشغالی و تشکیل دو دولت بر مبنای قطعنامه سازمان ملل است. اگر این امر تحقق یابد آنوقت دیگر جمهوری اسلامی و اقمارش اگر هنوز بر سر کار بوده باشد زمینه بهره برداری از دفاع دروغين از مردم فلسطین را نخواهند داشت."

اشاره ای به موقعیت مسئله فلسطین قبل از جمهوری اسلامی کردم. اما در دوره حاضر که گروه های اسلامی با حمایت جمهوری اسلامی میداندارند، من فکر می‌کنم که تا جمهوری اسلامی سر کار هست و با حمایت لجستیکی بی پایانی که به نیابتی هایش در فلسطین و لبنان می‌کند، رسیدن به راه حل دو دولت غیرممکن است، برای اینکه اولا اینها باعث روی آوری جامعه اسراییل به افراطی هایی هستند که راه حل دو دولت را قبول ندارند و اتفاقا کسی را که می‌خواست بر سر این راه حل مذاکره کند را به قتل رساندند! راه حل دو دولت با وجود حماس، جهاد اسلامی، اخوان المسلمین و جمهوری اسلامی امکان پذیر نیست برای اینکه طرف قدرتمند مقابل هم اصلا چیزی را به نام اسرائیل قبول ندارد که ظاهرا باید یکی از دو دولت طرح دو دولت باشد.

به نظر من ما بعنوان افراد سیاسی ای که به راه حلی واقعی فکر می‌کنیم که از درد و رنج مردم بکاهد و راه بجائی ببرد، نباید عامیانه به مسئله برخورد کنیم. با دیدن کشت و کشتاری که ارتش اسرائیل در غزه به راه انداخته است، هنوز هم باید به ریشه فکر کرد، در عین حالی که این جنایات را محکوم می‌کنیم و خواهان توقف فوری آن و محاکمه مسببین و ادامه دهندگان آن هستیم.

۱۲ اکتبر ۲۰۲۴