من اسپارتاکوس هستم!

(۱)

کرک داگلاس ستاره پرآوازه سینما در سن ۱۰۳ سالگی، همین چند روز پیش درگذشت. او با بیش از ۸۵ فیلم ما را با دیدن بعضی از بهترین فیلمهای هالیوود، از جمله "شور زندگی"، "اسپارتاکوس"، "شجاعان تنها هستند" و "جدال در اوکی کرال" سرگرم کرد.

کرک داگلاس را من فقط به خاطر هنرپیشگی اش دوست نداشتم. هنرپیشگی یک شغل است و هر کسی می تواند در کارش ماهر باشد و یا نباشد. او الحق که در کارش ماهر بود. اما در عین حال یک آدم انساندوست و رادیکال هم بود. بقول منصور حکمت "اگر دنبال راديکال و انساندوست ميگرديد، از شاعر بودن و خياط بودن و نانوا بودن آدمها انتزاع کنيد و با يک ملاک به همه نمره بدهيد." و من هم با همین ملاک دنبال کرک داگلاس می روم.

(۲)

دوره معروف به مکارتیسم، یکی از سیاه ترین دوره های ضدکمونیستی رسمی و دولتی جامعه آمریکا بود. دوره‌ی اواخر دهه ۱۹۴۰ تا اواخر دهه ۱۹۵۰ در ایالات متحده، که هزاران تن از آدمهای عادی آن جامعه را در دشوارترین شرایط روحی و روانی قرار داده، در لیست سیاه گذاشتند و از زندگی ساده یک انسان در جامعه غربی محروم کردند. مکارتیسم سیاه ترین دوره برای روشنفکران کمونیست در آمریکا و بخصوص برای افرادی که در رشته سینما در هالیوود مشغول به کار بودند، به حساب می‌آید. برای درک و احساس این مسئله حتما فیلم رابرت دنیرو، Guilty by Suspicion (در مظان جرم) را ببینید.

(۳)

مستلزم شکست آن وضعیت حاکم بر هالیوود کمپینی منظم با دخالت بخش وسیعی از هنرپیشگان و دست اندرکاران سینما، چه آنهایی که در لیست سیاه بودند و چه آنهایی که قلدری هیأت حاکمه آمریکا در درون مرزهای آن را به چالش کشیدند، بود. کرک داگلاس یکی از آن آدمهای شریفی بود که بعدها از این تلاش هرکولی خود و رفقایش با افتخار یاد کرد. او در سن ۹۸ سالگی درباره آن تلاش نوشت: "دوستان زیادی داشتم که وقتی کسی به آنها کاری نداد، مجبور به تبعید شدند، هنرپیشگانی در ناامیدی دست به خودکشی زدند. لی گرانت، هم هنری جوان من در فیلم "داستان کارآگاه"، که حاضر به شهادت علیه همسرش در مقابل کمیسیون "فعالیتهای ضدآمریکائی" مجلس نشد، ۱۲ سال از کار محروم ماند. خود من تهدید شدم که اگر از نویسنده لیست سیاه - دوستم دالتون ترامبو - برای اسپارتاکوس استفاده کنم، این من را بعنوان "عاشق کمونیستها" جا خواهد زد و این یعنی پایان حرفه سینما برای من. مواقعی هست که آدم باید به دفاع از اصول برخیزد. من به دوستان و همکاران هنرپیشه ام افتخار می کنم که از نفوذ خود استفاده کرده و بر علیه ناعدالتی برخاستند.

من بیش از ۶۰ سال در هالیوود کار کرده ام و بیش از ۸۵ فیلم ساخته ام؛ اما آنچه که بیش از هر چیز دیگری من را خوشحال می‌کند و به آن افتخار می‌کنم، نقشی بود که در شکستن لیست سیاه داشتم."

کرک داگلاس برای بسیاری از ما که تلاشی هرکولی برای پس زدن فضای سیاه حاکم بر دنیای امروز می کنند، همیشه اسپارتاکوس خواهد ماند.

۸ فوریه ۲۰۲۰